Onderstaand vinden jullie mijn bijdrage aan het Kantelingsalfabet. Niet zomaar een boek, maar een unieke co-creatie van meer dan 100 auteurs, redacteuren en partners die, vanuit de gedachte ‘Verandering begint met delen', binnen vier maanden samen een boek realiseren met meer dan 90 hoofdstukken over kantelen. In ieder hoofdstuk begint de auteur met de zin "Het moment dat het voor mij duidelijk werd dat het allemaal anders zou kunnen, was..."
Mijn bijdrage staat onder de G, de G van Glijden en gaat over de vele kantelingen die plaatsvinden binnen organisaties. Mijn bijdrage raakt in de kern mijn dienst Ver-leiden.
Het volledige boek is tegen kostprijs te bestellen op de webshop van de Alfabetboeken (hier). Of gratis als ebook bij inschrijving op de nieuwsbrief op de website van de Alfabetboeken.nl.
G - Glijden - Ruud van Lent
Het moment dat het voor mij duidelijk werd dat het allemaal anders zou kunnen, was op het moment dat ik besefte dat wat we met kantelen willen oplossen, ooit met kantelen is begonnen.
Tijdens een inspiratiesessie over duurzaamheid probeerde Herman Wijffels de urgentie duidelijk te maken dat er iets moest ‘kantelen’ in ons ecologisch denken. Hij gaf daarbij als voorbeeld dat onze hulpbronnen – de rivieren – bijna leeg gevist waren. Ik vroeg hem: ‘Wie heeft ons op de troon gezet, wie heeft alles ondergeschikt gemaakt aan ons mensen?’ duidend op de term ‘hulpbronnen’. Ligt juist daar niet de oorzaak van het op te lossen probleem?
We kunnen problemen niet oplossen met dezelfde manier van denken als waarmee we die problemen gecreëerd hebben. - Albert Einstein
In mijn werkzame leven heb ik al heel wat kantelingen meegemaakt en ondergaan: als gekantelde maar ook als EHNK’er (Eerste Hulp Na Kanteltrajecten). Als dienend leider ben ik op zoek naar groei bij de mensen om me heen, vanuit een diepe overtuiging dat wanneer je als leidinggevende in staat bent om mensen te laten groeien, verandering vanzelf plaatsvindt. Ik heb zelf nog nooit persoonlijke groei ervaren als resultante van een organisatorisch kanteltraject. In mijn zoektocht naar hoe leiderschap in te zetten in verandertrajecten stuitte ik steeds weer op de vraag: gaat verandering via evolutie of revolutie? Ik ben tot de conclusie gekomen dat mijn beeld van organisatorisch kantelen synoniem staat voor revolutie.
Evolutie of revolutie
Evolutie gebeurt vanzelf en al veel langer dan wij bestaan. Het resultaat van evolutie is dat de vorm overleeft die de beste kansen op voortbestaan heeft. De drijfveer voor evolutie is welzijn. Zonder welzijn geen overlevingskansen. Het uitgangspunt van evolutie is verbinden en gelijkheid in die verbindingen: alleen als geheel heb je de beste overlevingskansen. Binnen evolutie is leiderschap een rol die iemand gegeven wordt, omdat hij of zij de groep daarmee het beste kan dienen. Er wordt ingezet op de kracht van individuen. Verbinden, delen en vertrouwen vormen de basishouding. Evolutie gaat in de kern over loslaten.
Revolutie is bedacht door mensen. Niet als reactie op wat morgen nodig is voor ons welzijn, maar voor het behoud van wat we gisteren hebben opgebouwd aan welvaart. Revolutie komt dus voort uit angst. Angst om te verliezen.
Welzijn is er of is er niet, dat is binair. Welvaart daarentegen komt in vele maten en vormen voor en het vervelende van welvaart is dat men er nooit genoeg van heeft. We willen er het liefst steeds meer van en in dat proces maken we het welzijn van anderen daaraan ondergeschikt.
Binnen revolutie is leiderschap een verworven status, een positie waarmee welvaart gepaard gaat. Er wordt ingezet op macht om zaken geregeld te krijgen. Ongelijkheid, ieder voor zich en wantrouwen vormen de grondhouding. Revolutie gaat in de kern over vasthouden.
Angst
Een organisatie is een verbinding die verschillende mensen met elkaar aangaan. Een verbinding die bijdraagt aan het welzijn van die mensen, vanuit het diepste besef dat we sociale dieren zijn en het niet alleen kunnen. Een organisatie is daarmee (zoals alles) onderhevig aan evolutie. Maar binnen veel (grote) organisaties is de drijfveer niet meer welzijn, maar welvaart. Er is een systeem ontstaan om de onrechtvaardigheid van de ongelijkheid tussen mensen te rechtvaardigen: het is toch logisch dat een directeur vele malen meer salaris ontvangt dan een gemiddelde medewerker? Dat er bonussen zijn en leaseauto’s. En dat het niet om de klant gaat maar om de aandeelhouder, dat snapt toch iedereen? Snap je dat niet, dan pas je niet meer in het systeem. En dat veroorzaakt angst. Veel mensen in organisaties zijn bang om te verliezen wat ze hebben opgebouwd. Bang om uit de verbinding te worden gezet. Met die angst gaat controle gepaard. Vertrouwen maakt plaats voor wantrouwen en er wordt ingezet op macht (vanuit het systeem) in plaats van op kracht. Daarmee wordt een organisatie in leven gehouden die waarschijnlijk al lang had moeten ‘uitsterven’. Uitsterven als natuurlijk onderdeel van de evolutie, zodat er ruimte ontstaat voor nieuwe organisaties.
Kantelen?
We ‘kantelen’ wat af binnen organisaties: ‘We moeten kantelen, anders zullen we als organisatie niet overleven’ is vaak de bedachte boodschap. Met veel weerstand wordt de kanteling ingezet. Een kanteling die niet alleen veel energie kost om te starten, maar ook veel kapot maakt op het moment dat het kantelpunt bereikt wordt. De organisatie slaat lam op het moment dat deze weer neerkomt met een grote ‘plof’. Zowel de organisatie als de mensen in die organisatie verliezen bij iedere kanteling een stuk van hun identiteit. Een veelgehoorde opmerking daarbij is dat als je de organisatie maar vaak genoeg kantelt je weer terug bent bij het begin, maar dan minder krachtig.
Glijden!
Ik denk dat het ook anders kan. Dat je als organisatie terug kunt gaan naar je bedoeling en daarmee weer de verbinding weet te maken tussen die bedoeling en de zingeving van de mensen die erin werken. Dan komt er een andere energie vrij in je organisatie. Een energie die gericht is op willen en niet op moeten. Wanneer je als manager de mensen in je organisatie of team weer in hun kracht weet te zetten, dan kun je zelf weer aan voor de organisatie zingevende activiteiten werken in plaats van aan controle uitoefenen. Dan maakt wantrouwen weer plaats voor vertrouwen en dan zul je zien dat je niet meer hoeft te kantelen om iets te veranderen. De verandering is dan onderdeel geworden van je organisatie: kantelen maakt plaats voor glijden.
Nooit meer kantelen?
Jawel, nog één keer: van vasthouden naar loslaten.
Interessant?
Sharing = Caring ㋛
Wil je meer weten of vrijblijvend een keer samen over de voor jou of jouw organisatie toegevoegde waarde van mijn diensten klankborden? Voel je vrij om Contact op te nemen, ik kom graag een keer op bezoek voor een goed gesprek!